Δίκοκκο σιτάρι (Τriticum Dicoccum)

Δίκοκκο σιτάρι – Triticum dicoccum

Το καλλιεργούμενο Δίκοκκο σιτάρι  (Τriticum Dicoccum) προήλθε από την εξημέρωση του «άγριου» Δίκοκκου σιταριού, περίπου το 8.000 π.χ. (Νεολιθική εποχή).

Το αρχέγονο Δίκοκκο σιτάρι  (Τriticum Dicoccum) καλλιεργήθηκε αρχικά σε μια γεωγραφική ζώνη που εκτεινόταν από την Ν. Ανατολική Τουρκία μέχρι τις κοιλάδες της Μεσοποταμίας.

Η εξημέρωση του, οδήγησε στο να καλλιεργείτε σε πολύ μεγάλη κλίμακα στην Μ. Ασία και την Ν. Ευρώπη περίπου μέχρι  το 3.000 π.χ., οπότε η καλλιέργεια του γνώρισε φθίνουσα πορεία λόγω της επικράτησης των παραγωγικότερων σταριών (σκληρό-μαλακό).

Το Triticum Dicoccum όπως και το Triticum Monococcum θεωρούνται «ντυμένα», δηλαδη, τα λέπυρα περικλείουν σφικτά το σπόρο. Είναι τετραπλοειδή με αριθμό χρωμοσωμάτων 28 και γενότυπο ΑΑΒΒ.

Η καλλιέργεια του «ήμερου» Δίκοκκου σιταριού δεν αξιολογείται ως απαιτητική διότι μπορεί να αποδώσει σε φτωχά και άγονα εδάφη, ως λίπασμα η ζωική κοπριά, με αντοχή στην ξηρασία, και στις συνήθεις ασθένειες που πλήττουν τα δημητριακά. Η έντονη τάση του δίκοκκου για αδέλφωμα και το ύψος του, το κάνει ιδιαίτερα ανταγωνιστικό έναντι των ζιζανίων, σε σημείο η καλλιέργεια να μην απαιτεί την εφαρμογή ζιζανιοκτονίας.

Συνεπώς,  η καλλιέργεια του  μπορεί να ενταχθεί εύκολα στην οικολογική γεωργία όπου θα μας αποδώσει μία πλούσια  βιομάζα σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες (18,6-20,9%), αμινοξέα και μεταλλικά άλατα.

Στον τόπο μας, το είδος είχε εκτοπισθεί εδώ και αιώνες. Στην τελευταία όμως δεκαετία, η καλλιέργεια του άρχισε να επεκτείνετε, και χάρη στην επίπονη προσπάθεια που επιδείξαν στην αρχή κάποιοι παραγωγοί, το ενδιαφέρον για το δίκοκκο σιτάρι,  κυρίως από νέους αγρότες, συνεχώς διευρύνετε.

Το ψωμί από δίκοκκο σιτάρι είναι σκούρο και επίπεδο.
Σήμερα στην περιοχή της Τοσκάνης της Ιταλίας πωλείται ως «farro» ενώ στη Τουρκία «emmer» από δίκοκκο παρασκευαζόταν κατά κανόνα το πλιγούρι. Επίσης καλλιεργείται στην Αρμενία, το Μαρόκο, την Ισπανία, τα Καρπάθια Όρη, την Αλβανία, την Τουρκία, την Ελβετία.

Πέρα από το αυξανόμενο ενδιαφέρον σαν υψηλής βιολογικής αξίας οικολογικό προϊόν, την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν προσδοκίες για τη διατροφή ανθρώπων που πάσχουν από δυσανεξία σε γλουτένη, με ψωμί και αρτοσκευάσματα από το Δίκοκκο (αλλά και το Μονόκοκκο). Έχει διαπιστωθεί από πρόσφατες ιατρικές και γενετικές έρευνες ότι ορισμένες ποικιλίες Δίκοκκου σιταριού έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε γλουτένη. Είναι όμως προφανές ότι χρειάζεται μεγαλύτερη επιβεβαίωση αυτών των ερευνητικών ευρημάτων προτού χρησιμοποιηθούν ανεπιφύλακτα τα προϊόντα αυτά.

Δεν μπορούμε να πούμε για την ώρα με σιγουριά για το εάν  η Ζειά ή Ζέα είναι από μόνη της δημητριακό ή ποικιλία Δίκοκκου.

Διαβάστε περισσότερα στο διαδίκτυο από:
www.aegilops.gr
www. Peliti.gr (αφιέρωμα στα σιτηρά 2011-2012)
invenio.lib.auth.gr
lyk-n-moudan.chal.sch.gr
www.agrotypos.gr/ το Δίκοκκο σιτάρι

Διαβάστε περισσότερα στο βιβλίο:
H αρχαιοβοτανική έρευνα της διατροφής στην προϊστορική Ελλάδα (Σουλτάνα – Μαρία Βαλαμώτη).

Γρηγόρης Χατζημιχαηλίδης

[wpsc_products product_id=’4925′]